17- DERS’A HOTYES’IN -17-
INA DERSID MA ŞUIĞILNAYİŞ HXARFU VIRAZÉN. HER YO DERSID MA YO HXARF ŞUIĞILNÉN
A:
Hxarf “A” dı qédı yén wendıış
1-) “A” ‘ya xuıséri.
2-) “AI-” ‘ya paduısayi.
“A – a”
Ab: açıl, wa ab : açılsın
Ard: getirdi. (ardin, addıb, niardin )
Ver daye yı | kuek | Akerdé tirki | Yoné qédın | Néri, mayi |
| Ab | Açıl |
|
|
Wa
| Ab | Açılsın |
|
|
| Ad | Aç, eşele |
|
|
| Ad | Açsın, eşelesin |
|
|
| Afin | Ser |
|
|
| Afin | Sersın | Fina’a, finena’a, finen’a, fino’a | Ho finen’a |
Ha | Finena’a | Seriyor (mayi) |
|
|
Ho | Finen’a | Seriyor (néri) |
|
|
Hé | Finén’a | (Çoğul için) |
|
|
|
|
|
|
|
Ada: açmış olmak, açtı, (su arkını) açtı,
Adır vetış: ateşi çıkmak, ateşlenmek
Ahid numı : ahid name, yeminli sözleşme-belg
Aırd fin : “yere çak”, “yere at”, “yere ser”,
aırd | fin | ser |
|
|
|
|
aırdmendı | Wı çı çido aırdmendo |
| ||||
aırsız | Aırsızé yıra hol yena. Wiz zé buayé xuı aırsız. |
| ||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Alaf : otun genel adı, ot giler
Vaş / alaf | werd | wérdin | werdıb | wen | niwen | çiryayış |
ho | vaş | qelden | taden | Ken patil | Ken gırzı | Pieşayış |
| vaş | çina | çinab | çinén | çinayo | çinayış |
|
|
|
|
|
|
|
Alarım : y. fitık, buerızı,
Alyayış: bulaşma, bulaşıklık
Alek : dil ucunda çıkan sivilce
Alenı : açık, ortada olan, aleni
Alı : tükürük (b. Tıf, pı, )
Alışk : yanak
Alarım /eılerım | da | pırı | cena | cenén | Ni- | cenayış |
alaya | pa | pırı | cı | tıra |
| alyayış |
duısa | pa | // | // | // |
| duısayış |
alek | umé | pa | cı | ser |
| umayış |
alı | kerd | ruı | cı | ser | pırı | -kerdış |
alı | eşt | cı | rı |
|
| eştış |
alışk | bi | suır |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Alorik : azmak, azgınlaşma
Alorik ben : azgınlaşmak anlamında söylenen söz. Yediği bir şeyin olağan dışı ekşi veya garip tadlı olmasına yönelik kullanılan bir söz.
alorik | biu | bı | ben | bıb |
|
|
qınzı | // | // | // | // |
|
|
Alziyayış: sarmak, saldırmak (y. Alziya cı, érziya cı, léfya cı, unciya cı, béstiya cı, vınert cı, vérdiya cı, rumıt cı, kuiya cı, qéldiya cı, kot cı, )
alziya | cı | ser | pé |
|
| piordayış |
virya | // | // | // |
|
| viryayış |
Vérdiya | cı | // | // |
|
| tehxndayış |
Aqé çim: gözün aklığı (b. Sıpiyé çim )
Aqılbal : aklı erme yaşına gelme, erginleşme
Aqıldar : akıl sahibi, akıl veren, bilgin
Aqılkém : aklı kıt olma
aq | çim | hak | renguni | sari |
| sıpi |
aqıl | bal | kém | -li | sari | ser | Hxeşé sari |
Alım | dar | Wendayın- zunayın | zunayı | |||
Dozilim | Wendıdar, | aqıldar | ||||
Aqibet: hakında akibeti
Aqlem : kabile (y. Bağır, Eışir, qum, )
Areq piexmér: bi çiçek adı
Arıqı: b. Neçar
Arısnı: dirsek
Astı/é | çari | dést | lıng | kift | mil | niuni |
| gışt | zinc | paşt | quér | çim | qaf |
| çaqi | sari | Sér lıng | bueç | arısni | quılinc |
Caağ/ cağ |
|
|
|
|
| (Kaburga) |
Guazek/é | dést | lıng |
|
|
|
|
qınestı |
|
|
|
|
|
|
dınu |
|
|
|
|
|
|
Nenguı/é | gışt | lıng |
|
|
|
|
Ariek : mide (b. Hot véwek, mırdunı, )
Aries: kalp (b. Guırçık, guırç, qelb,)
Asté çari : alın kemiği
Asté çéni : çene kemiği
Asté dést : el kemiği
Asté kift : omuz kemiği
Asté lıng : ayak kemiği
Asté mil : boyun kemiği (b. Mılastı )
Asté nuini : bel kemiği
Asté quıér : kalça kemiği
Asté sari : kafa kemiği (b. Qaf sari, qafsarı, )
Asté zinc : burun kemiği, (b.asté pırnık, )
Astı : kemik (b. Piq, estı, )
as | merdım | şexıs |
|
|
|
|
Asu/ı | -b |
|
|
|
| Zér wéşi |
Awır | da | dun | dab | dén | Da cı | Şı cı |
Asu /b: rahatlık, ferahlık (dilemek), mutluluk
Asu : mutluluk (y. Zer wéşi, )
Aw : (eril) kişiyi belirten işaret zamiri, “o”
Awanta : emeksiz gelir, avanta
Awayi - : hırsızlık vb. gibi durumda hiç bişe bırakmaması durumunda “su” bile bırakmamış her şeyi götürmüş anlamında bir söz
Awır dayış: bakış atmak, dönüş yapmak, yan vermek
Aya : (dişil) kişi belirten işaret zamiri, “o”
Aşm | véjya | véjyawa | véjyena | véjyéb | véjyayéya | Ni véjyena |
awk | şımen | şımena | bışım | şımıt | şımıtin | Ni şımen/ a |
Adır (kerd) adır | wek | we | wekerdo |
|
| Ni kerd we |
aya | şi | umé | bena | vuna |
| “ya” |
ay | va | di | berd | guıret | eşt | “wuı” |
ay | şi | umé | bén | vun | gén | zieduné |
ayın | di | berd | eşt | guıret | ard | zieduné |
ayra | Otır bı | va | Niben | guıret |
| Dı hét ser vajyen |
Adır kerd we
Aırd kerd we
Dar kerd we
Çerm kerd we
Vay |
Da’a | Vay dab’a, | adayış | |||
Sıfrı |
| Sıfrı vıst ra, sıfrı lawa da’a, sıfrı lawa vıst’a | afinayış | |||
ceğxdı |
| Ceğxdı diya’a, ceğxdı dén’a, ceğxı adayo | adayış | |||
qax |
Dé’a | Qax vist’a, qax né’a qax niyé’a | Anayış / afinayış | |||
suntualé |
| Suntualé vist’a, suntualé kérd wışk | Anayış/ wışk kerdış | |||
kinc |
| Kinc vist’a, kinc lawa dé’a ? | afinayış | |||
finen | a | de | ver | ser | kışt | finayış |
- | ver | ser | kışt | pé | ber | Fin (fin péfin bıwun) |
Afin : ser
Finé’a: sermiş
Vist’a : serili olan, serdi
Finen’a: serer
Finen: düşürür….
Vay
Şa hewa | da | dun | dén | dab | Ni- | vaydayış |
|
|
|
|
|
| Hewa dayış |
vay | ra | Awk şına | Da’a |
|
| Vayé awk- “erx” |
| Vay dab’a, hin tıra awk şına. Erxé yeğe diyawa’a |
| ||||
Vay da’a
Qax dé’a
Suntalé dé’a
Kinc dé’a
Sıfrı da’a
ayra | niben |
|
|
|
|
ayra | guıret |
|
|
|
|
ayéra | guıret |
|
|
|
|
ayınra | ard | guıret |
|
|
|
O semedra | niben |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ber kerd’a : …………………………………………... (kapı)
Çım kerd’a :………………………………………….. . (göz)
Fek kerd’a : …………………………………………………. (ağız)
Çımı kerd’a : ………………………………………………….(göze)
Eınbar kerd’a : …………………………………………………(anbar)