PİEDAYÉ UMARTU

 

 11- Yundes   -  (yun- des,  /     des yo )

12- Duiyes    -  (du-i- yes,  / des dı  )

13- Hiryes     -  (hir – yes   / des hirı  )

14- Çaryes  -   (çar –r-ies / çar- yes, / des çar )

15- Puncies -   (punc – ies / des punc  )

16- Şiyes      -  (şi- yes  / des şeş )

17- Hotyes  -  ( hot- yes  / des hot )

18- Héştties  - (héş- ties  / des heşt )

19- Néwyes -  ( néw – yes / des no )

20- vist

1) çarçepı           (x) ,  piedayış,  peşayış, 

2) pieserkerdış  (+)  

3) vetış               ( - ) 

4) barkerdış       ( / ) , taxsim kerdış, 

5) se’ra  se           (100  dı 100) 

6) sed’ra des     (% 10) 

7)

ÇARÇEPIŞ :

Umaré yo binra çepén pepayéra kum umartıg véjyen wertı aw nuisyen.

Bajawa barkérdid ma yo çan misalu bıd:

 

İniun dıma é binuz şıma vırazin. Yo çarçap vırazin o yora hxetan no umaru tedı bınuisin o çapun yın vırazin.

PİESERKERDÉ UMARTU:

Pieserkerdé umartu vıraştiş yın ma umartu nuısén o piorın kén pieser, hxesabıg bınd véjyen ma ay bınd nuısén. 

Ma yo çan misal bıd:

5+5+6+7+8+1+15+125=  172  ken so hotay dı.

120+254+1535+789=    2698  ken dı hxezar şesé neway heşt.

1+20+35+74+93 = …………………………………………………………………

Puncas,  puncas serıb ken se  ( 50+50 = 100 ), puncas pieser puncas ken se.

Dı, dı serıb ben çar ( 2+2=4 ) 

Çar, çar serıb ben heşt (4+4=8) 

hot, heşt serıb ben puncies ( 7+8=15 ) 

des, duiyer serıb se ben vist dı (10+12=22)

se, yirsé serıb ben çarsé  (100+300= 400) 

vist, vist punc serıb se ben çandék? ( 20+25=…….. ) pé yaziz bınuıs: …………………………………

dısé, punsé serıb se ben çandék? (200+500=………) pé yaziz bınuıs: ………………………………….

Şımaz çan hxewu vırazin.

……………………………………………

……………………………………………

………………………………………………………………………………………………

VETIŞ:  

Vetış: umaré yo binunra véjyén pénid çı mendse aw nuisyen.

Çan misalu ma bıd: 

Dı, çara véjya péd munen dı (2- 4= 2)………………………………………………………………..

Hirısra, şiyes véjya se çaryes munen (30- 16 = 14 )…………………………………………….

So hotay puncıra neway hirı céjya se munen (175 – 93 =  82 )………………………………

Dı hxezar punsé çoras çar’ra, hxezar hotsé çar véjya se péd  munen heştsé çoras 

(2544 -1704 = 840 )

Se’ra des véj se péd çanék munen? 100- 10 = …………………..

Se  -100  (se yaz so…)

So vist – 120. İkad yo hxarfa ferqli véjyena wertı “se” xuıser yen vatış. La waxtunig ma vaj “so vist”, yaz “so puncas” ikad  “-e” daryen we herındé yıd “-o” yen “s-“ ver, o ben “so….”, çandék.

BAR KERDIŞ :

  /-------

Bar kerdış umartu ser vırazyen. Çan umarı,  (…) bénté çan tenunıd (…) barben aw nuisyen o bénté yınıd barben. Umarıg véjyen pénid yen nuıştış.

Yo çan misal ma bıd:

Se, çar’ra barıb se be vist punc   ( 100/4 =25 )

Neway, şeş tenunir barıb se saré merdimir puncies kuen (90/6= 15 )

So vist hirı tenunir barıb se saré merdimir çanék kuen? (120/3 =……..)

So heştar bénté dı tenunıd barıb se, saré merdimir çanék kuen? 180/2=………)

Şesé hirıs bénaté no tenunıd barıb se saré merdimir çanék kuen? (630 /9= ………)

SERA  SE :

100  ra 100.  “Se’ra  se”

Sera se; ma vaj se se otıro. Yaz sedra se o çi otıro. 

Yo guırrıa ço hol yeqinıb se awaxt vun “sera se ez zun o guırı otır biu.”

SEDRA

      % …

In hxesabiz ina yen vıraştış:

Ma vaj  ér ma yo guırı kerd. In guırıd ma heştay (100) punet ma péré sermunya ma naruı. O ma yo guırı kerd. ma vaj, ma so vist kart perı qezenc kerd. Awaxt; ina yo hxesaw véjyen wertı.

Ma 120-100= 20 vist munen. Demek ma sera vist karkerd.   %20

Ma vaj çar tén yo wertaği ké. bén şérik  yo bin. Ma vaj dı şérik wa vist vist (20) kart ruın. O şérik wa  dı şérikiz hirıs hirıs ruin.

20+20=40  dı vist hxisé kén çoras (40)

30+30=60  dı hirıs hxisı ken şéşt   (60 )

 O bı se hxisı (100 )

Ma vaj İn şériku yo guırı kerd o puncas (50) punet perı qezenc kerd. Awaxt saré merdimir çan punét peré kuén? 

Perog niyoruı % 50 kar biu. Ayra kumig çanék perı noruı nimé yı gen.

50/ 100=0,5x20= 10x2=20  in şerikunir saré merdimir des (10) punét kuén.

50/ 100= 0,5x30=15x2=30  in şérikuniriz saré merdimir puncies (15) punét kuén.

Şımaz yo çan şérik’i ser yo hxesaw vırazin.