Türemiş Zamir
|
| akşamki | dünkü | halbuki | kimisi | birileri | Kim ki | O ki | birisi | kimse | Kişi, kimse |
|
|
Şunig/k | vizérıg |
halbıki |
Yoyek/g | yéw |
Kumig/k | awıg | Yo yek | çéw | Kes |
|
| şunın | vizérın | welakin | yoyék | yéwék | kumıg | awwıg | yéw | ço | yo |
|
| şunraw | vizéri |
| çoyék | yéwın | kumég | owıg | yéwék | çéwék | o |
|
|
|
|
| çéwék | yéwra | kumınıg | hema |
|
| Aw |
|
| Şunéra- |
|
|
| yéwınra | kuminig | hemag |
|
| Ay |
|
|
|
|
|
|
| kumra |
|
|
| aya |
|
|
|
|
|
|
| kumininra |
|
|
| wuı |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Şunékra : akşama doğru
Şunékna: başka akşam, gelecek akşam
Şéwna: gelecek akşam. Tı wazén ma şéwna şı cék : ister misin gelecek akşam bir yerlere gidelim?........................................
Vizérıg tı umé cé ma, tuı ujad çıta di? …………………………………..
Şéwné şuı: gelecek akşam git
Şéwna yen: gelecek akşam gelecek
Şewnen otır yen: geceye bırakır öyle gelir anlamını veren bir cümle. Buradaki “şew” gece, “-nen” ‘letır ekini alır.
Şewra wuırışt we şı kar xuı ser: geceden kalkıp işinin üstüne gitti. “şew” gece, “-“ra” ‘den
Hema niumo, vat ez şéwnéka yen: hale gelmemiş, demiş gelecek akşam geleceğim.
Yéwék çi derheq tuıd vat: birisi senin hakkında bir şey söylemiş
|
| Vérniser / yenı | Öne doğru gelecek akşam |
|
|
|
| 1 | Şu / şund / | Akşam/ akşamleyin | - | - |
|
|
| Imş | Bu akşam | - | - |
|
| 2 | Şuné / şéwna | Gelecek akşam | Şun- | -é |
|
| 3 | şetırné | Üçüncü gelecek akşam | Şet- | -ır-né |
|
| 4 | Şıt şétırné | Dördüncü gelecek akşam | Şıt şét- | -ır-né |
|
| 5 | Şétır şétırné | Beşinci gelecek akşam | Şét-(ır) -şét- | -ır- -ır-né |
|
| 6 |
|
|
|
|
|
| 7 |
|
|
|
|
|
Imş:
Şéwna:
Şetırna/é :
Şıt şetırna/é :
Şetır şetırna/é :
Şétırné guırı qédiyen wa mışag şié şarıstunıd bıné bıasir: gelecek üçüncü akşam iş bitiyor, çalışanlar parka gidip biraz dinlensinler.
Türemiş zamir
Şunig/k : akşamki
|
|
|
|
|
|
|
| 1 | Şu /şun | akşam |
|
|
|
| 2 | şuné | Yarın -Gelecek akşam |
|
|
|
| 3 | şéwné | Yarın- Bir akşam sonrası |
|
|
|
| 4 | şéwnék | Gelecek akşam |
|
|
|
| 5 | şunékna | Bir akşamdan sonra |
|
|
|
| 6 | şunék |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| vérniser | Öen doğru akşam sayımı |
|
|
|
| 1 | ımş | Bu akşam |
|
|
|
| 2 | Şéwna/é | Gelecek akşam |
|
|
|
| 3 | şetırné | Bir sonraki akşam |
|
|
|
| 4 | Şıt şetırné | Üçüncü gelecek akşam |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Péniser/ viertı | Geri doğru akşam sayımı | Verké yı | xuıyı |
|
| 1 | ımş | Bu akşam | - | ımş |
|
| 2 | bişéw | Dün akşam | Bi- | -şew |
|
| 3 | bintırşéw | Geçmiş üçüncü akşam | Bin-tır- | -şew |
|
| 4 | Bin bintırşéw | Geçmiş dördüncü akşam | Bin bintır- | -şew |
|
| 5 | Bin bin bintırşéw | Geçmiş beşinci akşam | Bin bin bintır- | -şew |
|
| 6 |
|
|
|
|
|
| 7 |
|
|
|
|
|
Viziérıg : dünkü
Vizérig şıma şi: günkü gitiğinizde
Kesik/g : kimileri / kimiki
Halbıki : halbuki
Ço : biri, -
Çoyek : kimisi, kimse
Yoyék/g : birileri
Yéw : birileri, birisi
Yéwék tıra vat: birisi ona söylemiş
Kumig/k : kim ki
Aw: o
Awıg : o ki
Awıg umı awıb: oki geldi oydu.
Yo yek : birisi
Yoyek : birer
Yéwek nibı : hiç birisinin olmaması
Héwek nibı: hiç olmadı, hiç olmaz
Çéw : kimse
Çéwék tayé niva: kimsenin bir şeyler dememesi.
Kes : kişi, kimse
Kesek niumu: kimseler gelmedi
| Gelmek | geldi | geldi | geldiler | gelmiş | gelecek | gelecek | gelecekler | geliyorlar |
|
| eril | dişil |
|
| eril | dişil |
|
|
| umayış | umı | uméya | umé | umıb | yen | yena | yén | Hé yén |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| gelmişler | gelecekti |
|
|
|
|
|
|
|
| uméb | umén |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Umayış: gelmek
Umış : gelme
Umé : geldi, gelme ( dişil)
Uméya : gelmiş, geldi ( dişil)
Uméb : gelmişti ( dişil)
Umén : gelecekti, geliyordu (dişil) çoğulda içerir (ay umén: onlar gelecekti –dişil)
Umı/b : geldi, ( eril)
Umo : geldi, gelmiş (eril )
Umıb : gelmişti (eril)
Umın : gelinmiş, gelmiş olma (eril)
Umayo/ı : geldi, gelmiş olan ( eril)
Umayıno : gelinmiş, gelmiş olmak ( eril)
Ni umo : gelmemiş olmak, gelmedi (eril )
Umi : maya
Umma : hazine yeri. Halka ait arazi- yer (y. Defna, )
Umartış: saymak, sayı
Untış : çekmek
Unyayış : bakmak
Umnu : yaz mevsimi, yaz
Unbaz : arkadaş
Uménıg vınarna: gelecekti ki durdurdu.
Umnu umı hin hewa ben germ: …………………………..
Umayiş yı wısarra béluıb, awaxtıra xuı xuiynén germati ser:………………………..
Umnunid her çi zédiyen, ben zaf. Dar féki gena, vaş vıl ken a, çir o çelı cırren, mirçık o téér tedı pel kén a, dıwar o gayın tıra mirdira çiryén, insu tedı kéf wéşira hxewliyen o cuiyen.
| NÉRİ | gelmişti | gelmiş | Gelmiş olma | Gelmişti (çoğul) | gelir | gelmez | geliyordu |
|
| geldi |
|
|
| geliyordu | ||||
| umı | umıb | umo | umayo | uméb | yen | niyen | umén | umén |
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
| MAYİ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
| umé | uméb | uméya | umayéb | uméb | yena | niyena | umén | umén |
|
|
|
|
|
|
|
İyelik:
Ké-mı : evim
Ké tuı : evin
Ké yı : onun evi (eril)
Ké yé : onun evi (dişil)
Ké yın : onların evi
Bun mı : evim
Bun-tuı : evin
Bun-yı : evi
Bun yé : “dişil”
Bun yın: onlaroın evi
Bun-ma : evimiz
Bun şıma : eviniz
Bun yın : evleri
Bun yé : evi ( dişil),
Çiyu ser çido néri o mayi tedı vierena ma yo çan hxew misalu bıd.
Inéd çig xuiyen, awıg maytira diyen wertı ziedun o zafen aw paduısé mayı gen pé qalçık. O awıg nérı xuiyen xuısero o çidog nizédyen o yoz berzé o pilti ser xuiyen awiz qalçıkıd paduısé yı néri diyen wertı.
Awk (ha) şına “su gidiyor” içinde gizli dişilik taşır. Çoğulluğu belirtir
Vor (ha) şına : kar “eriyor” gidiyor. Çoğul içeriklidir
Hor (ho) şın : bulut gidiyor (eril içerikli )
Kera (ha) lér bena, : tekil taş yuvarlanıyor içinde çoğulluğu içeriyor.
keré (hé ) lér bén : taşlar yuvarlanıyor
kerı (ho) lér ben : taşlık yuvarlanıyor. Bu sözde (lér- )“é” harfini içine aldığı için çoğulu ifade ediyor. “ho” sözü ise cümleye hareket kazandırıyor .”yuvarlanıyor”. şayet “ho” yu kulanmadan cümleyi okursak o zaman “yuvarlanır” anlamını verir.
Ho lér ben : yuvarlanıyor (eril)
Ha lér bena : yuvarlanıyor (dişil)
Dar (ha) gılı duna : ağaç dal veriyor .(içinde dişilik taşır. Yani üreyendir. )
Yo kuo zaf berz : çok yüksek bir dağdır. (dağ erilliği içerir, çünkü egemendir )
Kuırné şém : şem sıra dağları (sözcük içinde “é” harfini aldığı için çoğulu içeriyor.)
Tertuır kot aırd : tırtıl yere düştü (içinde hem tekili ve hem de çoğulu verir )