Üyelik Girişi

15-DERS’A PUNCİES’IN -15-

15-DERS’A PUNCİES’IN -15-

15- NUIŞTIŞ :

Vatışıd tadayé qalçıku

 

 

 

Şawıtış

Erşawıtış

Ni şawıt

 

(şırawıt, ruısna )

 

verkı

qalçık

 

Neri

Mayi

 

-paduısı

Zemu- waxt

 

şawıt

gönderdi

 

 

-

Waxt viertı

 

erşawıt

yoladı

 

 

Er-

Waxt viertı

 

Ni şawıt

yolamadı

 

 

Ni-

Waxt newı hera

 

Yir şawıt

Ona yoladı

neri

yir

 

Waxt viertı

 

Yér şawıt

Ona yoladı

mayi

yér

 

Waxt viertı

 

Yınir şawıt

Onlara yoladı

zafi

yınir

 

Waxt viertı

ni

şawen

yolar

neri

 

-en

Waxtıg yen hera

ni

şawena

yolar

mayi

 

-ena

Waxtıg yen

ni

şawıtıb

yolamıştı

 

 

-ıb

Waxt vérin

ni

şawıtin

yoluyordu

 

 

-in

Waxı vierto hera

ni

şawıto

yolanmış

 

 

-o

Waxt vérin

 

şawıtış

yolamak

 

 

-tış

 

ni

şawyo

yolanılmış

 

 

-yo

Waxt vierto hera

 

 

erşawyo

yolanılmış

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zun zazakid “şawen”, “ erşawen”, “şırawıt” o “ruısno” fekunıd in pior yén vatış. Ca ca qalçik fekıt tadıyayéra değiş bena. Hét zimiser vun “rusna” (yoladı), “rusneno” yolarmı? Zazakiyé niuninıd: Orta zazacasında “şawıt” (yoladı), “erşawıt” (yolatı, yoluyor) vajyen. Hét şerq ser vun “şırawıt” (yoladı).

 


Ho şawen : (eril için) yoluyor

Ha şawena : (dişil için) yoluyor

Hé şawén : (çoğul için) yoluyorlar

Ni şawen : (eril için) yolamıyor

Ni şawena : (dişil için ) yolamıyor

Ni şawén:  (çoğul için ) yolamıyorlar

Nie şawıtış : yolamamak

Nie şawıtnayış : yolanmamak.

 

Érna şawıt: çı érna?..........................................

Ho……………………………………………………………………..

Tuı o………………………………………………………………?

   ………………………mir……………………………………..şawıt (mayi)

Tuıra……………………...yér ……………………………..

Şı ………………………………tuir………………………….

Va……………………………yir……………………………….

Yın……………………………………………………………….

Yér ………………………………………………

Tı vın! Wuı  ………………………………………………….

 

 

 

 

 

In ésayid ma çina nişun şımakır.

şawıt

gönderdi

Ni şawıt

göndermedi

 

 

erşawıt

gönderti

Ni erşawıt

göndertmedi

 

 

ard

Getird

Ni ard

getirmedi

 

 

un

getirir

Ni un

getirmez

 

 

berd

götürdü

Ni berd

götürmedi

 

 

ben

götürür

Ni ben

götürmez

 

 

va

dedi

Ni va

demedi

 

 

vun

diyor

Ni vun

Demiyor, demez

 

 

gen

alır

Ni gen

almaz

 

 

guıret

aldı

Ni guıret

almadı

 

 

bun

bak

-

 

 

 

unia

baktı

Ni unia

bakmadı

 

 

bad

sonra

-

 

 

 

bajié

sonra

-

 

 

 

Tépia

geriletme

-

 

 

 

Péd/ péser

geri

-

 

 

 

yen

gelir

Ni yen/ nin

gelmez

 

 

umı

geldi

niumı

gelmedi

 

 

bajé

sonra

 

 

 

 

Bad -

sonradan

 

 

 

 

şın

giti

Ni şın

Gitmedi, gitmiyor

 

 

şiu

gitmiş

Nişiu

gitmemiş

 

 

rışna

döktü

Ni rışna

dökmedi

 

 

deverda

Döktü, dökmüş

 

 

 

 

şıt

yıkadı

Ni şıt

yıkamadı

 

 

şuen

yıkar

Ni şuen

yıkamaz

 

 

Bi, bı, biu,bıb

Oldu, olmamak

Ni- bı,biu,bıb

 

 

 

Ben, bena, bin, biya,

olmak

Niben,

olmadı

 

 

Da, dab, dén, dun, duna,

vermek

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Qalçik zazakid ca ca qalçık xuıd hxewliyena o ca cadiz qalçık bena yoné qédı.

Zazaca sözcüklerde sözcük yer yer değişime uğrarken bazı eylem halinde değişime uğradığını görüyoruz.

 

Şawıt: gönderdi olurken

Erşawıt: yoladı veya yolatı. Önüne “er-“ ekini alarak anlam değişimine uğradığını görüyoruz.

Ni şawıt: “göndermedi” sözcüğünün önüne “ni-“ ekini alarak olumsuzluğu vermiş oldu.

Ni şawen: göndermez, göndermiyor.

 

Ardış: getirmek

Niardış: getirmemek

Ard: getirdi

Un: getirir (nér)

Niun: getirir (may)

Uun : getirirler (zafi)

Niard: getirmedi

 

------------------------------------------------------------------------- 

 


Dayış: vermek                                             

 

 

 

 

 

 

1

d-

-a

da

 

 

 

d-

-un

dun

 

 

 

d-

-uun

duun

 

 

2

b-

-ıd

bıd

 

 

3

m-

-ed

med

 

 

 

 

 

 

 

 

            

Nidayış: vermemek

Da: verdi

Dun: verir (neri)

Duna : verir (mayi)

Duun : verirler (zafi)

Dayo : verili

Dunayo: verili, verilmiş

Bıd: “ver”

Med : “verme.”

 

Bu durum Türkçede tek sözcüğün arkasına ek alarak verildiği görmekteyiz. Ancak Zazacada bu durum farklılaştığını görmekteyiz. Yani ver “bıd” şeklinde söylenirken verdi “da”, verme “med” sözcükleriyle söylenmektedir.

“bıd” o “med” paduısı nigén. La “dayış” paduısı gen.

 

 


Berdış : götürmek

Ber : götür

Berd : götürdü                                               

 

 

 

 

 

 

1

bia

 

 

2

b-

-er

ber

 

 

 

b-

-én

bén

 

 

3

mia

 

 

4

Ni-

ben

Niben

 

 

 

 

 

 

 

 

Bérdin : götürüyordu

Ben : götürür (néri)

Bena : götürür (mayi)

Bérin : götürün (zafi)

Bén : götürürler (zafi)

Niben : götürmüyor (néri)

Nibena : götürmüyor (mayi)

Nibén : götürmüyorlar (zafi)

Mia : getirme

Meber: götürme

Bia : getir

 

Ber : 1) götürmesini istemek, götür  2) kapı

Aya xuıser bi a : o kendiliğinden açılmış

Ber bı a  : kapı açıldı.

Şi ber kerd a : (dişil için) gidip kapıyı açtı.

Berra umı zerı, ber akerdı verda. (kapıdan içeri geldi, kapıyı açık bıraktı. ) Bu cümlede “ber” kapı anlamını verirken; bu cümlede

Ber uja ruın : (götür oraya bırak ) cümlesindeki  “ber” götür anlamını vermektedir.

Kerd zerı ber ser qefılna : içeri koydu kapıyı üzerine kapattı.

 

Ben: 1) götürür 2) “ben vin” kaybola bilmek. 3) olur, olabilir.  “ben-“ (olmak, olur)  sözcük önüne geldiğinde cümlede değişik anlam vermesine neden olur.

 

Ben : götürür / berd : götürdü. / bérdin : götürüyordu.

Ben vin : kaybolur. /  benna vin : (dişil için) kaybolur

Ben : olur

Bend: yular- ip.

 

Verdayış: bırakmak

Verda : bıraktı, bırakma. / verda : kadından boşanmak. /

Verda de : döktü.

Verda cı: salmak, (suyu bir şeye salmak, dıwar verda cı-(kéber): hayvanı bir şeye bırakmak- salmak.

Verda ser: üstüne salmak.

Verda xuı: üstüne dökmek, üstüne salmak- brakmak.

Verda xuıser: üstüne dökmek.

Verda pie: dövüştürmek anlamında biri birine saldırtmak

Verda wérrie: ortalığı karıştırmak, Taşkale çıkartmak.

Verda : yanında olmasını söylemek. / Ha verda: yanındadır.

Ver da: yanında vermiş olmak, yanında verdi. (y. yı het da, vér yıd da, yı verd da. )

 

Bi: olmak, oldu

Biya: (dişil için) oldu, olmak. / biya vin : kayboldu (dişil veya nesneler için).

Derzin biya vin : iğne kaybolmuş.

Ya biya vin : o kaybolmuş / o çi biu vin : o şey kaybolmuş/ aya bız b ivin : o keçi kayboldu.

Bia : getir / (y. ardış: getirmek. / berdış : götürmek. / mia : getirme. / meber : götürme )

Ber : götür  (y. ben: götürür / berd : götürdü. /bérdin : götürüyordu. / bena : (dişil için) götürür. )

Niben : 1) götürmiyor  2) olmaması, olmuyor.

 

Vin: kayıp olan, kayıp. / bı vin: kayboldu. / kerd vin : kaybeti. / vin biayo : kayıptır.

Vin : bulmasını istemek. / aw çi vin: o şeyi bul. / tuı kerd vin şuı vin: sen kaybetin git bul.

Vin : gör, görmesini söylemek. / bun tıra vin: bak gör. / (y. diyış, vinayış, / uniyayış, / sier kerdış, temaşı kerdış, / xuiyayış, ésayış,  )

 

Dé tiz vin : ……………………………..

Tuı di?  ………………………………….

Tı vun Ya vinena ? :……………………..

Tuıra diyış mıra guıretış, ın séni xuiyen?...............................

Yı, vinayé xuı kerdvi; tı hé hol vinén ?....................................

Vir mı niyen ma ké ın vinıra şi !:  ına qalıd yunlışé ha kumcad?...............................

Tuı kumcad kerd vin se şuı ujad bıgér vin (sen nerede kaybetmişsen git orda ara bul) : ına kalıd “vin” biayış séni xuiyen ?...................................................................

Hun xuıd virié xuı kerd vin ho ardser geren vinen: ına qalıd çıta xuiyen?..............................

 

Vin meb : kaybolma, kaybolmayasın

Vin: gör

Vir: hatırlama

Vilnayış: okşamak

Virya de: y. vérdia de, rışya, devérdia, deverdna, qéldiya, deverda, rışna,

Vumla: badem. (y. biya, - biyer )

Bi ver / biya ver / bı ver : 1) yanına dökülmesi 2) yanına konulması 3) yanına salınması

Kerd ver: ……………………………?

Verra berd: ………………………?

Ver  gen: ………………………….?

Ver dun:…………………………….?


Yorumlar - Yorum Yaz
Anket
Sizce Zazacanın En Büyük Sorunu Ne?
Döviz Bilgileri
AlışSatış
Dolar34.115934.2526
Euro37.625337.7760
Takvim
Dost Siteler